حفاظت ساختمان ها دربرابر حریق
موضوع حفاظت ساختمان دربرابر حریق اجراي تأسیسات برقی و مکانیکی در ساختمانها، استفاده از مصالح سوختنی، توسعه شبکه هاي انرژي، برق و گاز و بهکارگیري تجهیزات گوناگون سبب افزایش احتمال آتش سوزي در ساختمانها
شده است و به همین دلیل ، امري الزامی و اجتنابناپذیر محسوب میشود. به منظور حفظ جان و مال انسانها و فراهم ساختن ایمنی لازم در برابر آتشسوزي، رعایت اصول علمی و فنی در طراحی و اجراي ساختمانها ضروري است که مهمترین
آن عبارتند از:
– تأمین تمهیدات لازم در طراحی و اجراي ساختمانها به منظور پیشگیري از بروز حریق.
– فراهم ساختن شبکههاي علائمی محافظ (تشخیص، هشدار، اعلام) و امکانات مهار، کنترل و اطفاء
حریق در ساختمان.
– جلوگیري از گسترش آتش و دود در ساختمان و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان
دیگر یا از معابر به ساختمان.
– پیش بینی راههاي خروج براي خارج شدن به موقع و ایمن افراد از ساختمان و انتقال آنان به
مکانهاي امن.
– ساختارها، ارتفاعات و مساحتها
براساس تصمیمات متخذه در جلسات کمیته تخصصی مبحث سوم، در نخستین مرحله از تدوین و
تصویب مقررات ملّی ساختمان پیرامون حفاظت ساختمانها دربرابر حریق، تأمین ایمنی لازم جهت
“حفظ جان انسانها” مورد تأکید بود و به همین دلیل در آن مرحله مقررات و ضوابط مربوط به
“راههاي خروج از بنا و فرار از حریق” که از بیشترین اهمیت و تاثیر در این راستا برخوردار بود،
تدوین و پس از تصویب نهایی در شوراي تدوین مقررات ملّی منتشر شد.
ویرایش جدید مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان شامل مباحثی است که براساس اولویت هاي
مورد نظر شوراي تدوین مقررات ملّی ساختمان و کمیته تخصصی مبحث سوم مقررات ملّی
ساختمان و با توجه به شرایط فنی، تخصصی و اجرایی موجود در کشور از نظر وجود مهارت هاي
لازم، مصالح، تجهیزات و نیز امکانات اقتصادي کشور منتشر شده است.
حفاظت ساختمان دربرابر حریق
همچنین توجه به این نکته ضروري است در مواردي که سایر مقررات ملّی ساختمان مانند مقررات
مربوط به تاسیسات برقی و مکانیکی، لوله کشی گاز و سیستم هاي تهویه محدودیت هاي متفاوتی
نسبت به ضوابط این مبحث ایجاد و الزام نماید، ضوابطی باید ملاك عمل قرار گیرد که محدودیت
بیشتري دارد.
امید است با اجراي این مبحث علاوه بر حفظ جان و مال انسانها شاهد تحقق اهداف مقررات ملّی
ساختمان مانند افزایش عمر مفید ساختمانها، حفاظت از سرمایه هاي مردمی و عمومی، صرفهجویی و
افزایش بهره وري و تأمین آسایش و ایمنی انسانها باشیم.
کمیته تخصصی مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان
در این مبحث از مقررات ملّی ساختمان، به منظور اعمال مقررات محافظت ساختمانها دربرابر حریق،
واژه ها و اصطلاحات با معانی و مفاهیمی که در این بخش ذکر شده است، استفاده میشوند.
حفاظت ساختمان ها دربرابر حریق
3-1-1-1 آتریوم: یک فضاي باز قائم که به دلیل ارتباط تعدادي از طبقات ایجاد و براي مقاصدي
به جز پلکان، آسانسور، پله برقی، داکت تاسیسات برقی و مکانیکی یا تهویه هوا به کار گرفته میشود.
3-1-1-2 آزمایش حریق استاندارد: آزمایش یا آزمایشهـاي اسـتاندارد ویـژه بـراي شناسـایی
مقاومت و رفتار مصالح، فرآورده ها، اعضا و اجزاي ساختمانی در مقابل آتـش سـوزي، کـه مشخصـات
اجرایی آنها بعداً به وسیله مقررات مربوط به خود تعیین خواهد شد.
3-1-1-3 ارتفاع طبقه و بنا: منظور از ارتفاع طبقه، فاصله قائم از کف تمام شده آن طبقه تا کف
تمام شده طبقه بالاتر است. ارتفاع طبقه آخر بنا، حد فاصل کف تمام شده آن طبقه تا کف تمام شده
متوسط سطح بام ساختمان میباشد. ارتفاع بنا به ارتفاع تمام طبقات یا فاصله قائم از تراز متوسط کف
زمین طبیعی تا متوسط ارتفاع بام ساختمان گفته میشود.
3-1-1-4 افزایش بنا: انجام هرگونه عملیات ساختمانی که سطح یا حجم یک بنا را افزایش دهد.
مبحث سوم حفاظت ساختمان دربرابر حریق
2
3-1-1-5 اعضاي باربر: اعضایی از ساختمان که بار مرده و زنده ساختمان را به شالوده ها انتقـال
می دهند.
3-1-1-6 بازارچه: یک مجتمع ساختمانی که شامل تعدادي از انواع تصرف هـاي متفـاوت اعـم از
عرضه کالا به صورت متمرکز و غیرمتمرکز، غذاخوري، اماکن سرگرمی، تفریحی و خدماتی باشد.
3-1-1-7 بالابر: اتاقک یا سکویی که به مکانیسم بالا و پائین شدن در مسیر قـائم و ثابـت مجهـز
باشد.
3-1-1-8 بناي موجود: بنایی که مطابق مقررات و قوانین گذشته اجرا و تکمیل شده است.
3-1-1-9 پناهگاه امن: فضایی که در موقع حریق به عنوان پناهگـاه موقـت مـورد اسـتفاده قـرار
میگیرد. مساحت این فضا با احتساب 28/0 مترمربع براي هر نفر محاسبه میگردد.
3-1-1-10 پارکینگ باز: پارکینگ به مکانی اطلاق میگردد که بـه منظـور توقـف خـودرو مـورد
استفاده قرار میگیرد. پارکینگ باز به انواعی از پارکینگ گفته میشود که به ازاء هر متر از محیط کل
پارکینگ 4/0 مترمربع مساحت بازشو داشته و حداقل در 40 درصد طول محیط یا به صورت مساوي
در دو ضلع مقابل پارکینگ توزیع شده باشند.
حفاظت ساختمان دربرابر حریق
3-1-1-11 پارکینگ بسته: به هر پارکینگی که باز نباشد، پارکینگ بسته گفته میشود.
3-1-1-12 پارکینگ مکانیزه: به پارکینگهایی اطلاق میشود که فاقد طبقـه بـوده و خودروهـا
بدون حضور راننده و به وسیله تجهیزاتی که با رایانه کنترل میشوند، در محل خود جاي میگیرند.
3-1-1-13 پلکان خارجی: پلکانی که بیش از یک طرف در ارتباط مستقیم با فضاي آزاد باشد.
3-1 راههاي خروج از بنا و فرار از حریق
3
3-1-1-14 پلکان متحرك: پلکانی که به کمک وسایل و دستگاه هاي مکانیکی حرکت کند. رجوع
.6-4-1-3 بند به شود
3-1-1-15 پنجره حریق: پنجرهاي که با “آزمایش حریـق اسـتاندارد ” حـائز شـرایط مقاومـت و
محافظت ساختمان ها دربرابر حریق متناسب با محل استقرار خود باشد.
3-1-1-16 پنجره چشمی: پنجرهاي که فقط براي تأمین دید به فضاي مجاور تعبیه شده باشد.
3-1-1-17 تائید شده، تصویب شده: تائید و تصـویب مصـالح، لـوازم و تأسیسـات سـاختمانی،
طرحها، روشها و ساختارها، یعنی تائید و تصـویب آنهـا توسـط مقامـات قـانونی مسـئول، مراکـز و
آزمایشگاه هاي داراي صلاحیت که مطابق ضوابط، استانداردها و مقررات مربوطه، با انجام آزمـایش و
بررسی مستقیم یا غیرمستقیم (توسط اشخاص مورد اعتماد، یا برحسب اصول مطمئن از طرف مقامات
ذیصلاح و نهادهاي علمی و فنی شناخته شده) صورت میگیرد.
تائید و تصویب تصرف، یعنی تائید و تصویب یک یا چند نوع بهره گیري از بنا، که بنا بدان مقاصد
استفاده خواهد شد، توسط مقامات داراي صلاحیت قانونی و مسئول که مطابق مقـررات مربوطـه بـا
استناد به ارائه ادله دقیق و قاطع براي هماهنگی کامل ساختمان با مقررات اصولی درمورد آن تصرف
یا تصرفها انجام میشود.
حفاظت ساختمان دربرابر حریق
3-1-1-18 تخلیه خروج: بخشی از “راه خروج” که بین “خروج” و معبر عمومی قرار گرفته است.
3-1-1-19 تصرف: منظور از تصرف، نوع بهره گیري از بنا یا بخشی از آن است که به مقاصدي معلوم
در دست بهره برداري بوده یا قرار است براي آن مقاصد استفاده شود.
3-1-1-20 تصرف بسیار پرخطر: بناهایی که به مناسبت نوع تصرف، داراي مواد و مصالح بسـیار
آتشزا، سمی، سوزا، خورنده و انفجاري باشند و بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویـات قابـل
حفاظت ساختمان ها دربرابر حریق
احتراق در آنها 150 کیلوگرم در هر مترمربع زیربنا و بیشتر باشد، داراي تصرف بسیار پرخطر شناخته
شده و شامل تمام بناهاي با تصرف مخاطره آمیز و آن دسته بناهاي با تصرف صنعتی و انبـاري کـه
داراي چنین باري هستند، میشوند.
3-1-1-21 تصرف پرخطر: بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها بین
100 تا 150 کیلوگرم در مترمربع زیربنا باشد، داراي تصرف پرخطر شناخته شده و شامل آن دسـته
بناهاي با تصرف صنعتی و انباري که داراي چنین باري هستند، میشوند.
3-1-1-22 تصرف کم خطر: بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها تا
50 کیلوگرم در مترمربع زیر بنا باشد، داراي تصرف کم خطر شناخته شده و شامل بناهاي با تصرف
مسکونی، آموزشی- فرهنگی، درمانی- مراقبتی، تجمعی، اداري- حرفهاي و آن دسته بناهاي با تصرف
صنعتی و انباري که بار محتویات قابل احتراق در آنها از 50 کیلوگرم در متر مربع کمتر است، میشوند.
3-1-1-23 تصرف میان خطر: بناهایی که به دلیل نوع تصرف، بار محتویات قابل احتراق در آنها
بین 50 تا 100 کیلوگرم در مترمربع زیربنا باشد، داراي تصرف میان خطـر شـناخته شـده و شـامل
بناهاي با تصرف تجاري و آن دسته بناهاي با تصرف صنعتی و انباري که داراي چنین باري هستند،
میشوند.
حفاظت ساختمان دربرابر حریق
